Đặc điểm luật so sánh là gì?

Có nhiều quan điểm bàn về khái niệm của Luật so sánh. Nhìn chung, điểm tương đồng ở những quan điểm này cho rằng luật so sánh là một ngành khoa học có phương pháp nghiên cứu chính là so sánh. Vậy đặc điểm của luật so sánh là gì? Hãy tham khảo bài viết dưới đây của Luật sư X để biết thêm chi tiết nhé!

Luật so sánh là gì? 

Luật so sánh là một ngành khoa học. Xung quanh định nghĩa về Luật so sánh dưới góc độ là một môn khoa học thì cũng có nhiều quan điểm khác nhau.

Theo Zweigert và Kortz, Luật so sánh là hoạt động trí tuệ mà pháp luật là đối tượng và so sánh là quá trình hoạt động.

Theo Peter de Cruz, Luật so sánh nghiên cứu có hệ thống các truyền thống pháp luật và quy phạm pháp luật dựa trên cơ sở so sánh. Vậy, Luật so sánh có đối tượng nghiên cứu là pháp luật nước ngoài và phương pháp nghiên cứu chủ yếu là so sánh.

Theo quan điểm của PGS.TS Ngô Huy Cương: “Luật so sánh là một môn khoa học pháp lý sử dụng tổng quát các phương pháp so sánh làm trọng yếu để nghiên cứu các vấn đề pháp luật thuộc các hệ thống pháp luật khác nhau, nghiên cứu hệ thống pháp luật các nước một cách riêng biệt và nghiên cứu việc sử dụng, cũng như hiệu quả của phương pháp so sánh pháp luật”.

Qua đó có thể thấy đối tượng nghiên cứu là pháp luật nước ngoài và bản thân phương pháp so sánh pháp luật.

Đặc điểm của luật so sánh là gì?

• Trước hết, có thể khẳng định rằng luật so sánh không phải là ngành luật hay lĩnh
  vực pháp luật thực định;
• Thứ hai, đặc điểm quan trọng nhất của luật so sánh là so sánh các hệ thống pháp
  luật khác nhau để tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt của giữa chúng;
• Thứ ba, nghiên cứu luật so sánh không đồng nhất nghiên cứu pháp luật nước ngoài;
• Thứ tư, luật so sánh là một ngành luật khoa học độc lập trong khoa học pháp lý;
• Thứ năm, luật so sánh có phạm vi nghiên cứu rất rộng.

Chức năng của luật so sánh 

• So sánh các hệ thống pháp luật trên thế giới nhằm tìm ra điểm tương đồng và khác biệt;
• Đánh giá, so sánh các giải pháp của luật pháp các nước;
• Phân nhóm pháp luật;
• Nghiên cứu sự hiệu quả của phương pháp so sánh trong nghiên cứu luật so sánh. 

Mục đích của luật so sánh

• Nâng cao hiểu biết về các hệ thống pháp luật trên thế giới;
• Hỗ trợ cải cách pháp luật quốc gia; 
• Tìm ra các giải pháp cho luật thực định; 
• Hỗ trợ việc thực hiện và áp dụng pháp luật. 

Luật so sánh có ý nghĩa lớn đối với Việt Nam hiện nay. Trình độ lập pháp của Việt Nam còn yếu kém, pháp điển hoá pháp luật không tốt, nhiều điều luật chồng chéo nhau hoặc không cần thiết, rất cần nghiên cứu tư duy pháp lý, kỹ thuật lập pháp các nước bổ sung cho pháp luật hiện hành. Hơn nữa trong thời hội nhập nếu không hiểu biết pháp luật quốc tế thì rất dễ bị thua thiệt, nên việc học luật so sánh lại càng cần thiết.

Đối tượng của Luật so sánh

• Pháp luật nước ngoài: Do mỗi nước, mỗi khu vực có nền tảng kinh tế – xã hội – lịch sử rất khác nhau dẫn đến mỗi hệ thống pháp luật ở các nước đều có sự khác biệt lớn. Pháp luật nước ngoài là đối tượng nghiên cứu quan trọng của luật so sánh, nhằm rút ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa pháp luật các nước. 
• Phương pháp so sánh: Phương pháp chủ yếu được dùng để nghiên cứu luật so sánh, có nhiều mức độ so sánh để rút ra các giải pháp cho luật thực định.

Phân biệt các hình thức so sánh hiện nay

So sánh vĩ mô và so sánh vi mô

• So sánh vĩ mô là so sánh các hệ thống pháp luật về tinh thần, phong cách, phương pháp tư duy pháp lý, thủ tục. Cụ thể, phương pháp xử lý các tư liệu pháp lý, thủ tục giải quyết các tranh chấp như kỹ thuật lập pháp, kiểu pháp điển hóa, giải thích pháp luật, xem xét tiền lệ, việc đóng góp của nhà trường vào việc phát triển pháp luật, quan điểm tư pháp, các thức khác nhau trong việc giải quyết xung đột, vai trò của luật sư và thẩm phán trong việc chứng minh sự kiện và thiết lập pháp luật.
• So sánh vi mô là so sánh các vấn đề pháp lý cụ thể và giải pháp giải quyết chúng.

Hai mức độ so sánh này không có ranh giới rõ ràng, thực tế khi so sánh người ta phải thực hiện đồng thời cả hai mức độ nghiên cứu; bản thân hai mức độ này cũng được xem là phương pháp quan trọng của Luật so sánh.

So sánh hình thức và so sánh chức năng

• Phương pháp so sánh chức năng là so sánh dựa vào những chức năng nhất định nào đó.
• Phương pháp so sánh hình thức là so sánh các quy phạm pháp luật với nhau.

So sánh với lịch sử nhà nước và pháp luật

Đối tượng nghiên cứu của lịch sử nhà nước và pháp luật là quá trình phát sinh, phát triển và thay thế các kiểu hình thức nhà nước và pháp luật trong từng thời kì, diễn ra tại các khu vực điển hình trên thế giới.

Phạm vi lịch sử nhà nước và pháp luật gồm hai phần đó là lịch sử nhà nước và pháp luật thế giới và Việt nam 

Phương pháp nghiên cứu là phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu cụ thể (phân tích, tổng hợp, thống kê,…..) phương pháp học tập, nghiên cứu hiệu quả (Quan sát, tìm hiểu, Hỏi, Đọc và Trả bài, Xem lại)

Ý nghĩa:

• Cơ sở phương pháp luận cho các khoa học pháp lý chuyên ngành: Nghiên cứu môn học chuyên nghành dễ dàng hơn, phương pháp tư duy lịch sử cụ thể;
• Cung cấp hệ thống tri thức lịch sử nhà nước và pháp luật thế giới: Nhận thức được di tồn lịch sử, rút ra được kinh nghiệm và bài học.

Mối liên hệ với luật so sánh là kiến thức nền tảng để các nhà nghiên cứu so sánh lịch sử nhà nước và pháp luật của các quốc gia trên thế giới với nhau.

Khái quát về lịch sử phát triển của luật so sánh trên thế giới

Trước thế kỉ 19

Ngay từ thời cổ đại, nhiều nhà nước đã viện dẫn pháp luật nước ngoài để xây dựng hệ thống pháp luật của mình, điển hình là Hy Lạp và La Mã.

Hy Lạp:

• Nhiều thành phố đã chấp nhận toàn bộ hoặc một phần luật lệ của các thành ban khác.
• Ngoài ra, cũng có các nghiên cứ so sánh như Aristotle đã nghiên cứu so sánh 153 tổ chức của người Hi Lạp và các bang; Plota đã so sánh luật lệ các bang với nhau.

La Mã:

• Khi mới được hình thành, luật lệ của La Mã được xây dựng trên cơ sở tìm hiểu luật lệ của Hy Lạp.
• Qua các thời kì hưng thịnh của đế chế La mã, Trung cổ, luật so sánh đều không phát triển.

Đến thế kỷ 16

Ở một số quốc gia châu Âu lục địa mới xuất hiện 1 số công trình nghiên cứu như so sánh giữa luật La Mã với luật của người Giécmanh.

Thế kỷ 17 – 19

Thế kỷ 17-18 hầu như không phát triển. Có nổi bật là Montesquieu sử dụng phương pháp so sánh rất nhiều trong “Tinh thần pháp luật” và “Những bức thư Ba Tư”, sau này được coi là ng đi tiên phong trong lĩnh vực luật so sánh.

Với việc so sánh luật tập quán ở Châu Âu đã hình thành nên thường luật tập quán (Droit Commun Coutumier) ở Pháp.

Từ thế kỷ 19  đến nay

Luật so sánh phát triển mạnh mẽ với hai hình thức:

• Luật so sánh lập pháp: Pháp luật của nước ngoài được viện dẫn để soạn thảo các văn bản pháp luật quốc gia;
• Luật so sánh học thuật: So sánh các hệ thống pháp luật khác nhau để nâng cao hiểu biết về pháp luật.

Đức là một quốc gia rất phát triển luật so sánh lập pháp, họ xây dựng các văn bản pháp luật dựa trên việc so sánh với luật của Pháp, Hà Lan và các nước châu Âu,…

Luật so sánh lập pháp phát triển sớm hơn luật so sánh học thuật. Đến giữa thế kỷ 19 luật so sánh mới dường như được thừa nhập như ngành nghiên cứu pháp luật.

Cuối Thế kỷ 19, luật so sánh có sự phát triển được đánh dấu bằng các thiết chế như hiệp hội, các tạp chí, trưởng các chuyên ngành so sánh.

Cơ sở thúc đẩy sự ra đời của luật so sánh:

• Cuối thế kỷ 19, kinh tế và giao thương phát triển;
• Đòi hỏi sự hiểu biết pháp luật nước ngoài trong giao thương;
• Sự lớn mạnh của các tập đoàn kinh tế, đòi hỏi hài hòa pháp luật trong một số lĩnh vực (sở hữu trí tuệ, vận tải hàng hóa).

Mời bạn xem thêm

• Trường hợp ưu tiên làm căn cước công dân theo QĐ pháp luật
• Quy định pháp luật về cơ chế lãi suất thỏa thuận cho phép như thế nào?
• Quy định pháp luật về thuê đất trong khu công nghiệp

Thông tin liên hệ LSX

Trên đây là tư vấn của LSX về vấn đề “Đặc điểm luật so sánh là gì?. Chúng tôi hy vọng rằng bạn có thể vận dụng các kiến thức trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Để biết thêm thông tin chi tiết và nhận thêm sự tư vấn, giúp đỡ khi có nhu cầu về các vấn đề liên quan đến quy định soạn thảo mẫu đơn xin tạm ngừng kinh doanh; giải thể công ty; max số thuế cá nhân; tra cứu thông tin quy hoạch, hợp pháp hóa lãnh sự Hà Nội; dịch vụ đăng ký bảo hộ thương hiệu của chúng tôi; mời quý khách hàng liên hệ đến hotline để được tiếp nhận.

Liên hệ hotline: 0833.102.102.

Facebook: www.facebook.com/luatsux
Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux

Câu hỏi thường gặp