Kế toán quản trị chi phí và giá thành như thế nào?

Chào Luật sư X, tôi mới được nhận làm trong bộ phận kế toán cho một công ty chuyên về sản xuất các mặt hàng phụ tùng xe máy, xe ô tô. Tuy nhiên, trong lĩnh vực kế toán có một lĩnh vực tôi cần phải hết sức lưu ý là kế toán quản trị chi phí và giá thành trong công ty. Vậy kế toán quản trị chi phí và giá thành cần lưu ý những gì? Xin được tư vấn.

Chào bạn, để giải đáp thắc mắc hãy cùng Luật sư X tìm hiểu qua bài viết sau nhé nhé.

Chi phí là gì?

Trước hết để hiểu rõ bản chất của kế toán quản trị chi phí và giá thành, chúng ta cần nắm rõ khái niệm của chi phí.

Chi phí có thể là giá trị của nguồn lực đã hoặc sẽ được tiêu dùng trong quá trình thực hiện các hoạt động của đơn vị nhằm đạt được một kết quả, mục đích nào đó của doanh nghiệp hay nhà quản trị như tạo ra sản phẩm, lợi nhuận, thực hiện các chức năng quản trị như lập kế hoạch, dự toán, kiểm soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các bộ phận hay phục vụ cho việc đánh giá và lựa chọn dự án, ra các quyết định ngắn hạn, dài hạn…Chi phí cũng có thể là lợi ích bị mất đi do lựa chọn phương án kinh doanh này thay vì chọn phương án kinh doanh khác (chi phí cơ hội).

Đặc điểm của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp 

• KTQT chi phí là một bộ phận không thể tách rời của hệ thống kế toán DN, là công cụ quan trọng cung cấp thông tin chi phí kịp thời, phù hợp, cần thiết cho các hoạt động quản trị DN. Bên cạnh thông tin quá khứ, thông tin chi phí do KTQT chi phí cung cấp cần có tính định hướng (thông tin kế hoạch, dự toán), gắn với các chỉ tiêu, bộ phận, đơn vị, cá nhân (trung tâm phát sinh chi phí) để thuận lợi cho phân tích, đánh giá, và hỗ trợ xây dựng các biện pháp kiểm soát chi phí.

• KTQT chi phí nhấn mạnh việc cung cấp số liệu cho việc sử dụng nội bộ cho nhà quản trị, thông qua việc sử dụng hệ thống dữ liệu kế toán của DN, cùng với các nguồn thông tin khác như: xu hướng phát triển của ngành, tình hình cạnh tranh, xu hướng biến động của thị trường, lãi suất, tỷ giá… KTQT chi phí thu thập, xử lý, phân tích thông tin trên cơ sở kết hợp dữ liệu lịch sử, dữ liệu hiện tại, dữ liệu ước tính và các dự án tương lai sau đó cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu của nhà quản trị DN. Đối tượng sử dụng thông tin KTQT chi phí là các nhà quản trị, những người trực tiếp điều hành hoạt động kinh doanh hàng ngày của DN, thường xuyên phải đề ra các các quyết định khác nhau liên quan tới hiệu quả SXKD trong ngắn và dài hạn. KTQT chi phí cung cấp các thông tin tài chính nội bộ, có vai trò đo lường và giám sát kết quả hoạt động của DN và cung cấp thông tin cho việc ra quyết định quản lý.

• KTQT chi phí không bắt buộc phải tuân thủ các chuẩn mực kế toán chung. DN có thể quy định ra các nguyên tắc riêng và các sổ sách cần thiết phù hợp với nhu cầu quản lý mà không bị ràng buộc bởi các quy định của các cơ quan quản lý nhà nước. Bởi mục tiêu chính của KTQT chi phí là cung cấp các thông tin nội bộ cho các nhà quản trị để đưa ra các quyết định điều hành sản xuất kinh doanh

 Tập hợp chi phí để tính giá thành sản phẩm

Có thể phân loại các yếu tố cấu thành nên 3 loại giá thành:

• Giá thành nguyên vật liệu: Bao gồm giá trị nguyên liệu, vật liệu mua vào ghi trên hóa đơn của nhà cung cấp và các chi phí liên quan đến mua nguyên liệu, vật liệu như chi phí chuyên chở, bảo hiểm…

• Giá thành sản xuất: Bao gồm chi phí nhân công, chi phí nguyên vật liệu, khấu hao tài sản cố định, chi phí thuê ngoài… phát sinh trong giai đoạn sản xuất sản phẩm.

• Giá thành phân phối: Gồm các chi phí về tiêu thụ sản phẩm như chuyên chở, bảo quản sản phẩm khi bán, bao bì đóng gói, tiếp thị quảng cáo…

Có nhiều cách tính giá thành: Giá thành theo sản phẩm hoặc giá thành theo thời khoản phát sinh, giá thành theo chi phí hỗn hợp hoặc giá thành theo chi phí trực tiếp. Để tính được giá thành thì phải tập hợp các chi phí có liên quan đến chỉ tiêu giá thành đó. Doanh nghiệp cần lựa chọn các phương pháp tập hợp chi phí phù hợp từng loại chi phí:

• Phương pháp trực tiếp: Áp dụng cho trường hợp chi phí phát sinh chỉ liên quan đến một đối tượng chịu chi phí. Theo phương pháp này thì chi phí của đối tượng nào được tập hợp trực tiếp cho đối tượng đó.

• Phương pháp phân bổ: Áp dụng cho trường hợp chi phí phát sinh liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí. Khi thực hiện phương pháp phân bổ chi phí doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong các căn cứ phân bổ sau: Giờ công, ngày công, giờ máy hoạt động, diện tích sử dụng,…và phương pháp phân bổ là trực tiếp hoặc phân bổ theo cấp bậc.

Lập định mức và dự toán chi phí như thế nào?

Để đánh giá hiệu quả kiểm soát chi phí, các doanh nghiệp phải tiến hành xây dựng dự toán một cách linh hoạt.

Dự toán trong kế toán quản trị chi phí bao gồm: lập kế hoạch phân bổ các nguồn lực một cách có hiệu quả, tăng tính phối hợp giữa các đơn vị, dự toán chi phí nhân công trực tiếp, dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, dự toán chi phí sản xuất chung, dự toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp…

Các loại định mức chi phí trong doanh nghiệp bao gồm: 

• Định mức lý tưởng: là định mức chỉ có thể có được trong những điều kiện hoàn hảo nhất. Định mức này không không cho phép bất kỳ sự hư hỏng nào của máy móc hoặc một sự gián đoạn sản xuất xảy ra.
• Định mức thực tế: là những định mức được xây dựng có hệ thống và chặt chẽ nhưng vẫn có khả năng đạt được. Chúng cho phép có thời gian gián đoạn máy móc  hợp lý, thời gian nghỉ ngơi của nhân công.

Phương pháp xây dựng định mức:

• Chi phí NVLTT theo định mức = Định mức tiêu hao về giá của NVLTT x  Định mức tiêu hao về lượng của NVLTT 
• Chi phí NCTT theo định mức = Định mức tiêu hao về mặt thời gian của NCTT x Định mức tiêu hao về giá của NCTT 
• Chi phí SXC theo định mức = Đơn giá của định mức chi phí SXC phân bổ  x  Đơn vị tiêu chuẩn phân bổ.

Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ

Để tính được giá thành sản phẩm thì phải đánh giá được chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (Dck). Có hai phương pháp đánh giá 

Phương pháp đánh giá theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí vật liệu chính trực tiếp: chỉ tính cho sản phẩm dở phần đánh chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc vật liệu chính trực tiếp, các chi phí sản xuất khác được tính hết cho sản phẩm hoàn thành trong kỳ, được áp dụng cho các doanh nghiệp có chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc nguyên vật liệu chính trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất.

Phương pháp đánh giá theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương: tính cho sản phẩm dở dang cuối kỳ cả chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp và các chi phí sản xuất khác, khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ được quy đổi thành khối lượng tương đương theo mức độ chế biến hoàn thành của sản phẩm dở dang. Phương pháp này có độ chính xác và hợp lý cao hơn so với phương pháp trên nhưng việc tính toán phức tạp hơn đồng thời việc đánh giá mức độ chế biến hoàn thành của sản phẩm dở dang trên các công đoạn của dây chuyền sản xuất khá phức tạp và mang nặng yếu tố chủ quan.

Phương pháp tính giá thành sản phẩm

Cách tính giá thành theo hệ số

Giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn = tổng giá thành của tất cả sản phẩm / tổng sản phẩm đạt được trong kỳ

Số sản phẩm tiêu chuẩn đơn vị = số sản phẩm từng loại thực tế x hệ số tính giá thành sản phẩm

Tổng giá thành sản xuất sản phẩm = số sản phẩm tiêu chuẩn đơn vị x giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn.

Phương pháp tính này được áp dụng trong trường hợp cùng một quy trình công nghệ sản xuất, sử dụng một loại nguyên vật liệu chính nhưng kết quả thu được nhiều loại sản phẩm khác nhau.

Cách tính giá thành theo định mức

Tổng giá thành sản xuất sản phẩm = số sản phẩm tiêu chuẩn x giá thành 1 đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn.

Giá thành tiêu chuẩn = Giá thành sản phẩm kế hoạch x giá thành sản phẩm tỷ lệ

Cách tính này được sử dụng cho các doanh nghiệp có quá trình sản xuất nhiều loại sản phẩm nhưng có quy cách và phẩm chất khác nhau. Cần tổ chức hạch toán chi tiết các chi phí sản xuất thực tế để phù hợp với định mức và số chi phí sản xuất chênh lệch do thoát ly định mức.

Cách tính giá thành loại trừ chi phí sản xuất cho các sản phẩm phụ

Tổng giá thành sản phẩm chính = sản phẩm dở dang đầu kỳ + chi phí sản xuất trong kỳ – chi phí sản xuất các sản phẩm phụ – sản phẩm dở dang cuối kỳ.

Đây là cách tính dành cho các doanh nghiệp trong quá trình sản xuất thu được những sản phẩm chính theo yêu cầu thì ngoài ra còn có những sản phẩm phụ dư thừa. Cụ thể như các doanh nghiệp chế biến dầu thô, sản xuất chế biến gỗ …

Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí và giá thành

Báo cáo để lập kế hoạch và định hướng hoạt động: Là hệ thống báo cáo quản trị nhằm cung cấp những thông tin hữu ích về tình hình của doanh nghiệp như: thông tin quá khứ, định mức, dự toán, các phương án kinh doanh … giúp cho việc thành lập kế hoạch và định hướng các mục tiêu cho từng hoạt động cụ thể của doanh nghiệp. 

Báo cáo quản trị phục vụ cho việc ra quyết định: Là hệ thống báo cáo quản trị nhằm cung cấp các thông tin cho nhà quản trị các cấp để các từ đó đưa ra các lựa chọn đầu tư phù hợp.

Có thể bạn quan tâm

• Quy định ghi nhãn thực phẩm chức năng như thế nào?
• Mẫu đơn khiếu nại hàng xóm hát karaoke làm ồn mới 2022
• Khi nào phải bật xi nhan cho đúng khi tham gia lưu thông?
• Dừng xe có phải bật xi nhan không?

Thông tin liên hệ Luật Sư X

Trên đây là tư vấn của Luật Sư X về vấn đề “Kế toán quản trị chi phí và giá thành“. Chúng tôi hy vọng rằng bạn có thể vận dụng các kiến thức trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Để biết thêm thông tin chi tiết và nhận thêm sự tư vấn, giúp đỡ khi có nhu cầu về các vấn đề liên quan đến mẫu đơn xin tạm ngừng kinh doanh; thành lập công ty mới…. của Luật Sư X, hãy liên hệ: 0833.102.102.

Hoặc qua các kênh sau:

FaceBook: www.facebook.com/luatsux
Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux

Câu hỏi thường gặp