Hầu đồng hay còn được biết đến với tên gọi khác là hầu bóng hay lên đồng, đây là một nghi lễ, một hiện tượng ẩn chứa nhiều điều huyền bí. Hầu đồng còn được xem như một phong tục tập quán đẹp của con người Việt, tuy nhiên nhiều người coi đây là trò mê tín, lố lăng. Vậy quy định hầu đồng có phải mê tín dị đoan hay không? Nghi lễ diễn ra hầu đồng như thế nào? Bạn đọc hãy cùng LSX tìm hiểu về vấn đề này tại nội dung bài viết dưới đây, hi vọng những thông tin mà chúng tôi chia sẻ sẽ mang lại thông tin hữu ích với bạn đọc.
Căn cứ pháp lý
Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016
Hầu đồng được hiểu là như thế nào?
Hầu đồng hay còn gọi là Hầu bóng, là một nghi thức trong sinh hoạt tín ngưỡng, tín ngưỡng dân gian thờ thần mẹ của đạo Mẫu của nhiều dân tộc, trong đó có tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Theo Ban Tôn giáo Chính phủ, hầu đồng là hoạt động tín ngưỡng mang tính thiêng liêng cao. Theo quan niệm và phong tục, bản chất của nghề phù thủy là sự hóa thân của linh hồn vào thầy phù thủy để tán gia, chữa bệnh, ban phúc lành… Lúc này, đồng cốt là hiện thân của thần linh.
Cũng theo Ban Tôn giáo Chính phủ, hầu đồng là nghi lễ trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ (Thiên, Địa, Thời, Thượng Ngàn, còn gọi là Nhạc Phủ). Đặc biệt, nghi lễ này thường mang những đặc điểm, sắc thái khác nhau và thể hiện ở việc thờ cúng các vị thần trong chùa.
Có thể thấy, hiện nay chưa có định nghĩa cụ thể về người đồng cốt mà đây chỉ là một khái niệm để chỉ một trạng thái tâm linh chung chung khi linh hồn “nhập” vào người đồng cốt và xuyên qua cơ thể của người đồng cốt để thể hiện lời nói, hành động, ý đồ muốn truyền đạt.
Nghi thức hầu đồng như thế nào?
Theo quan niệm và thực tế, một khi thầy cúng làm lễ thì đồng cốt sẽ không còn là mình mà sẽ do Thánh thần điều khiển. Vậy để chuẩn bị một lễ cúng hầu đồng cần những gì?
Hầu đồng cần chuẩn bị những lễ vật gì?
Lễ vật trong một buổi lễ thường khá đơn giản, bao gồm những lễ vật thông thường như xôi, thịt, hoa quả, trầu cau, rượu, thuốc, vàng mã,… Tuy nhiên, ngày nay lễ vật ngày càng phong phú và đa dạng hơn, đa dạng.
Các lễ vật bằng đồng được trưng bày trên một bảo tháp hình chữ nhật, đặt chính giữa và bao gồm chén, đũa bạc, đĩa và chén pha lê. Ở trung tâm sẽ có một chiếc gương được phủ một chiếc khăn thêu. Trước khi vào lớp sẽ bày 04 mâm lễ Tứ Phủ, mỗi mâm có: 09 quả trứng, 01 cây lược, 01 quạt, 01 guốc; 09 miếng vải hình vuông che phía trên.
Bên cạnh mâm lễ phải có một cái đình nhỏ, một cái bát nhỏ, một cái đĩa vẽ hình con công; một trăm thỏi vàng. Ngoài ra, phía trước bàn thờ bày ngựa các loại và 02 chiếc thuyền rộng cánh có 12 con giáp đang chèo, 01 đôi ngựa, 01 đôi voi có đủ yên và hàm.
Không chỉ chuẩn bị lễ vật như vậy, để chuẩn bị một lễ ăn hỏi, nam nữ thanh niên cần chuẩn bị thêm những yếu tố sau:
– Dàn nhạc: Thông thường đi kèm trong đám cưới sẽ có dàn nhạc bao gồm: 01 đàn nguyệt, 01 đàn nhị, 01 sáo, 01 trống lớn, 01 trống nhỏ, 01 cảnh kép, 01 phách. Trong đó tùy theo việc phục vụ ở các địa phương khác nhau mà có thể thêm bớt nhạc cụ nhưng nhất thiết phải có đàn nguyệt, trống nhỏ, kép.
Trang phục: Theo tín ngưỡng dân gian, thông thường bộ lư đồng sẽ có 36 giá đồng tương ứng với 36 vị thánh. Và tương ứng với mức giá bao nhiêu thì sẽ có bấy nhiêu trang phục. Vì vậy, các đồng phải chuẩn bị 36 bộ quần áo tương ứng với giá đồng sao cho gần giá nào thì có đủ bộ quần áo giá đó:
– Khăn đỏ che mặt.
– 05 áo dài các màu, 01 quần dài trắng.
– Khăn tắm và các loại khăn tắm khác.
– Đai màu.
– Bài ngà, lắc bạc, nhẫn, hoa tai, dây chuyền, quạt, son môi…
Đặc biệt, màu sắc trang phục phải phù hợp với màu sắc của từng cung: Quốc huy phải màu đỏ; Phật vàng; Phủ Thoải màu trắng; Bìa nhạc màu xanh lam.
Hầu đồng cần làm những việc gì?
Trong mỗi buổi hầu đồng, các bà đỡ và đồng cốt sẽ được các vị Thánh “nhập” và thực hiện dưới sự hướng dẫn của các vị Thánh. Vì vậy, các bà đồng thường nhảy múa, chúc phúc và nói qua ca hát, âm nhạc.
Một giá đồng thực hiện theo quy trình nào?
Khi hầu đồng đồng, nam hay nữ phải thực hiện theo thứ tự sau đây:
– Thay lễ phục: Vì mỗi giá đồng có bộ lễ phục riêng phù hợp với màu sắc của từng giá. Do đó, bước đầu tiên khi phục vụ đồng là thay một bộ đồ phù hợp với giá đồng mà bạn sẽ phục vụ.
Trong một phiên có thể có nhiều mức giá khác nhau. Vì vậy, trước khi bắt đầu trả một giá đồng mới, các nam nữ hầu đồng phải thay trang phục phù hợp với từng giá.
– Dâng hương, hành lễ: Hành động này nhằm xua đuổi tà ma. Người hầu sẽ thực hiện các động tác sau: Tay trái cầm bó hương, quấn trong khăn tẩm hương; Tay phải rút ra một nén hương và làm phép.
– Đêm giáng sinh: Khi thánh bước vào, những người hầu sẽ nhả hương trên tay, không còn là mình nên nhảy múa uyển chuyển, nhịp nhàng.
– Múa đồng: Đây là một trong những cách để xác nhận thánh đã nhập đồng hay chưa. Có người sẽ múa cờ, múa kiếm, múa rồng, kiếm, cũng có thể múa quạt, múa tay không…
Tùy theo giá hầu đồng mà có những động tác múa khác nhau nhưng thường mang âm hưởng của điệu chèo, điệu múa dân gian. Thứ tự các vị thánh từ cao xuống thấp: Thánh Mẫu, Quan Lớn, Chầu, Bác…
– Ban phúc và nghe chầu văn: Sau khi múa hát, để bày tỏ sự hài lòng, các vị thánh thường thưởng tiền cho những người đánh đàn. Đồng thời, thánh nhân còn thưởng rượu, thuốc lá, tiền, trái cây, bánh mì… để thưởng cho những người ngồi xung quanh khi họ được đặt câu hỏi hoặc nghe ngài nói.
Thăng Thánh: Khi người hầu gái ngồi yên, khoanh tay trước trán, khẽ lắc lư là Thăng Thánh và một giá đồng đã kết thúc.
Hầu đồng có phải mê tín dị đoan hay không?
Hiện nay, các văn bản pháp luật đều không có định nghĩa cụ thể về mê tín dị đoan. Tuy nhiên, hành vi mê tín dị đoan là hoạt động văn hoá, kinh doanh dịch vụ văn hoá bị cấm theo điểm b khoản 1 Điều 3 Quy chế ban hành kèm theo Nghị định 103/2009/NĐ-CP.
Trước đây, theo điểm b khoản 3 Điều 4 Thông tư 15/2015/TT-BVHTTDL (đã hết hiệu lực), mê tín dị đoan là hành vi:
Mê tín dị đoan làm mê hoặc người khác, trái với tự nhiên, gây tác động xấu về nhận thức, bao gồm:
– Cúng khấn trừ tà ma, chữa bệnh bằng phù phép.
– Lên đồng phán truyền, xem bói, xin xăm, xóc thẻ, truyền bá sấm trạng, phù chú, cầu lợi cho mình gây hại cho người khác bằng cách yểm bùa.
– Các hình thức mê tín dị đoan khác.
Và đến khoản 4 Điều 3 Thông tư 04/2009/TT-BVHTTDL cũng nêu rõ, các hành vi bị cấm:
Hoạt động văn hoá và dịch vụ văn hoá có nội dung mê tín dị đoan quy định tại điểm b khoản 1 Điều 3 Quy chế là những hoạt động có nội dung làm mê hoặc người khác, trái với tự nhiên, gây tác động xấu về nhận thức, bao gồm: Cúng khấn trừ tà ma, chữa bệnh bằng phù phép, lên đồng phán truyền, xem bói, xin xăm, xóc thẻ, truyền bá sấm trạng, phù chú, cầu lợi cho mình gây hại cho người khác bằng cách yểm bùa, đốt đồ mã ở nơi công cộng và các hình thức mê tín dị đoan khác.
Theo quy định này, có thể thấy, những hành vi được coi là mê tín dị đoan phải là hành vi làm mê hoặc người khác, gây tác động xấu đến người khác và trái với tự nhiên như xem bói, phù chú, yểm bùa…
Theo phân tích ở trên, lên đồng phán truyền là hành vi mê tín dị đoan. Tuy nhiên, lên đồng phán truyền và hầu đồng là hai hoạt động riêng biệt và khác biệt hoàn toàn về bản chất.
– Hầu đồng: Đây là một trong những hoạt động tín ngưỡng có từ xa xưa, là nét đẹp văn hoá truyền thống của Việt Nam. Hiện nay, hầu đồng đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia và đang được chuẩn bị hồ sơ để trình UNESCO công nhận là di sản văn hoá phi vật thể nhân loại.
– Lên đồng: Là hoạt động giả thần, giả thánh nhập vào người để phán truyền những thông tin không đúng sự thật nhằm mê hoặc người khác, cầu lợi cho mình và hại người khác.
Có thể thấy, lên đồng là một trong những hành vi lợi dụng nghi lễ hầu đồng để “lừa đảo” vì lợi ích của cá nhân và là hành vi mê tín dị đoan. Trái ngược hoàn toàn với hầu đồng là nghi thức tín ngưỡng tốt đẹp của dân tộc, thực hiện để xin sự an lành cho bản thân.
Mời bạn xem thêm:
- Quy định pháp luật về giấy phép hành nghề kinh doanh chứng khoán
- Quy định về nợ bảo hiểm xã hội như thế nào?
- Mang tiền mặt về Việt Nam có phải đóng thuế hay không?
Thông tin liên hệ:
Vấn đề “Hầu đồng có phải mê tín dị đoan hay không?” đã được chúng tôi cung cấp qua thông tin bài viết trên. Luật sư X luôn có sự hỗ trợ nhiệt tình từ các chuyên viên tư vấn pháp lý, quý khách hàng có vướng mắc hoặc nhu cầu sử dụng dịch vụ pháp lý liên quan như Chuyển đất ao sang thổ cư, vui lòng liên hệ đến hotline 0833102102 Chúng tôi sẽ giải quyết các khúc mắc của khách hàng, làm các dịch vụ một cách nhanh chóng, dễ dàng, thuận tiện.
Câu hỏi thường gặp:
Theo những phân tích trong bài viết, chỉ có lên đồng – hành vi lợi dụng hầu đồng để trục lợi mới bị coi là mê tín dị đoan và bị cấm cũng như sẽ bị phạt còn hầu đồng thì không.
Hiện nay, vẫn chưa có nghiên cứu cụ thể về những người có thể hầu đồng cũng như có câu trả lời chính xác cho câu hỏi ai có thể hầu đồng nhưng đa số người hầu đồng sẽ có căn đồng hoặc do di truyền của gia tộc hoặc do hệ thần kính yếu.
Những người có hệ thần kinh yếu khi đi đến đền, phủ cũng thường sẽ bị “nhập” và người ta gọi đây là ốp đồng. Người ta gọi những người này là người cao số, số nặng, người hữu duyên với các vị Thánh trong Tứ phủ.
Xem phong thủy không phải là một hành vi mê tín dị đoan. Việc xem phong thủy tuy có tin vào sự tốt lành, thịnh vượng tuy nhiên nó là một phương pháp nghiên cứu khoa học; dựa trên nguyên lý âm dương ngũ hành; xuất phát từ xa xưa ở Trung Quốc. Chính vì thế mà sự tin tưởng vào phong thủy cũng được xem là có căn cứ; hay nói cách khác việc xem phong thủy không phải là hành nghề mê tín dị đoan.
