Ly hôn là quyền của cả vợ và chồng nhưng trong trường hợp vợ hoặc chồng bị tâm thần Tòa án có giải quyết được yêu cầu ly hôn hay không? Luật sư X sẽ giải đáp thắc mắc cho bạn về vấn đề ly hôn với người bị tâm thần dựa trên quy định của pháp luật hiện hành.
Căn cứ pháp lý
- Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014;
- Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015
Nội dung tư vấn
Quyền yêu cầu giải quyết ly hôn
Theo quy định tại Điều 51 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 có quy định về quyền yêu cầu ly hôn thì quyền ly hôn chỉ bị hạn chế đối với người chồng trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Điều luật quy định về Quyền yêu cầu giải quyết ly hôn không cấm hay hạn chế trường hợp vợ (chồng) yêu cầu ly hôn với người còn lại bị bệnh tâm thần.
Tòa án thụ lý giải quyết yêu cầu ly hôn
Khi có yêu cầu ly hôn trong trường hợp bên bị kiện là người tâm thần thì Tòa án phải thụ lý đơn yêu cầu ly hôn theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự như chỉ dẫn của khoản 1 Điều 53 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014:
Điều 53. Thụ lý đơn yêu cầu ly hôn
1.Tòa án thụ lý đơn yêu cầu ly hôn theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.
Tuy nhiên, chưa có quy định cụ thể nào về tố tụng trong trường hợp người bị kiện trong vụ án ly hôn là người bị bệnh tâm thần. Do đó, Thẩm phán phải vận dụng các quy định của Bộ Luật tố tụng dân sự để xác định tư cách đương sự cho hợp lý.
Khi bị đơn là người bị bệnh tâm thần thì họ không thể tự mình thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình. Căn cứ vào khoản 4 Điều 69 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định như sau:
Điều 69. Năng lực pháp luật tố tụng dân sự và năng lực hành vi tố tụng dân sự của đương sự
…….
4.Đương sự là người chưa đủ sáu tuổi hoặc người mất năng lực hành vi dân sự thì không có năng lực hành vi tố tụng dân sự. Việc thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự của đương sự, việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho những người này tại Tòa án do người đại diện hợp pháp của họ thực hiện.
5.Tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự
Việc xác định và tuyên bố một người bị mất năng lực hành vi dân sự được thực hiện theo quy định tại Điều 22 Bộ Luật Dân sự 2015 như sau:
Điều 22. Mất năng lực hành vi dân sự
1.Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.
Khi không còn căn cứ tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của chính người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.
2.Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác nhận, thực hiện.
Căn cứ quy định trên, nguyên nhân dẫn đến một người bị mất năng lực hành vi dân sự là do bị bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình.
Người đại diện cho vợ (chồng) bị tâm thần là ai?
Trong trường hợp một bên vợ, chồng mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn thì căn cứ vào quy định về giám hộ trong Bộ luật dân sự, Tòa án chỉ định người khác đại diện cho người bị mất năng lực hành vi dân sự để giải quyết việc ly hôn theo quy định tại khoản 3 Điều 24 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 như sau:
Điều 24. Căn cứ xác lập đại diện giữa vợ và chồng
…
3.Vợ, chồng đại diện cho nhau khi một bên mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có đủ điều kiện làm người giám hộ hoặc khi một bên bị hạn chế năng lực hành vi dân sự mà bên kia được Tòa án chỉ định làm người đại diện theo pháp luật cho người đó, trừ trường hợp theo quy định của pháp luật thì người đó phải tự mình thực hiện quyền, nghĩa vụ có liên quan.
Nếu ngay chính vợ (chồng) hay nói cách khác là ngay người giám hộ và người được giám hộ có xung đột về lợi ích, xung đột về quyền và nghĩa vụ thì người giám hộ sẽ không đủ điều kiện để giám hộ, Tòa án sẽ chỉ định người khác giám hộ để đại diện cho người bị mất năng lực hành vi dân sự thực hiện bảo vệ các quyền và lợi ích của họ.
Việc chỉ định của Tòa án phải căn cứ vào quy định về giám hộ trong Bộ luật dân sự được quy định tại khoản 1 Điều 88 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 như sau:
Điều 88. Chỉ định người đại diện trong tố tụng dân sự
1.Khi tiến hành tố tụng dân sự, nếu có đương sự là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi mà không có người đại diện theo pháp luật của họ thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 87 của Bộ luật này thì Tòa án phải chỉ định người đại diện để tham gia tố tụng.
Với những quy định trên cho thấy Bộ luật dân sự và Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 không có điều khoản nào quy định cho trường hợp Tòa án chỉ định người khác đại diện cho người bị mất năng lực hành vi dân sự để giải quyết việc ly hôn. Bởi vậy, Thẩm phán bị lúng túng, nhận thức không thống nhất về việc chỉ định ai là người đại diện cho vợ (chồng) tham gia tố tụng khi tiến hành giải quyết vụ án ly hôn trong trường hợp đặc biệt này. Toà án chỉ định bằng hình thức nào? Trước khi thụ lý vụ án hay sau khi thụ lý vụ án? Người được chỉ định: Cha, mẹ, người thân thích khác hay là ai?
Về vấn đề ly hôn với người bị tâm thần còn rất nhiều khó khăn và vướng mắc. Hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ tốt nhất.
