Hiện nay, tình trạng trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng cho con của các cặp vợ chồng sau khi ly hôn diễn ra rất phổ biến. Vậy trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? Bài viết dưới đây của Luật sư X sẽ giải đáp thắc mắc của các bạn:
Căn cứ:
- Luật hôn nhân và gia đình năm 2014;
- Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017
Nội dung tư vấn:
1. Nghĩa vụ cấp dưỡng
Theo Điều 107 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 có quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng như sau:
Điều 107. Nghĩa vụ cấp dưỡng
1. Nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha, mẹ và con; giữa anh, chị, em với nhau; giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu; giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột; giữa vợ và chồng theo quy định của Luật này.
Nghĩa vụ cấp dưỡng không thể thay thế bằng nghĩa vụ khác và không thể chuyển giao cho người khác.
2. Trong trường hợp người có nghĩa vụ nuôi dưỡng trốn tránh nghĩa vụ thì theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức được quy định tại Điều 119 của Luật này, Tòa án buộc người đó phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của Luật này.
Theo đó, nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa những người thân thích trong phạm vi 3 đời khi họ không sống chung với nhau hoặc họ có nghĩa vụ phải cấp dưỡng theo bản án, quyết định của Tòa án.
2. Thế nào là trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng?
Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng tức là người có nghĩa vụ cấp dưỡng bằng mọi cách không thực hiện nghĩa vụ của mình.
3. Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng bị tội gì?
Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng bị có thể bị truy tố theo Tội trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng được quy định tại Điều 186 của Bộ luật hình sự như sau:
Điều 186. Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng
Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 380 của Bộ luật này, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng chỉ phạm tội được quy định tại Điều 186 Bộ luật hình sự khi thỏa mãn các dấu hiệu của cấu thành tội phạm. Cụ thể:
Khách thể của tội phạm là quan hệ gia đình bị xâm phạm mà trực tiếp là quyền được người thân phải cấp dưỡng cho mình. Đó là quyền đảm bảo cho sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của người được cấp dưỡng trong đời sống hang ngày.
- Chủ thể của tội này là người có nghĩa vụ cấp dưỡng đối với người mà theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình có nghĩa vụ cấp dưỡng. Điều 50 Luật hôn nhân và gia đình quy định nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa vợ và chồng, cha, mẹ và con, giữa anh chị em với nhau, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu.
- Người phạm tội chỉ là những người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự mới có thể là chủ thể của tội phạm này. Tuy nhiên đối với hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng của một số đối tượng thì chỉ những người ở một độ tuổi nhất định mới có thể là chủ thể của tội phạm này như: cha mẹ đối với con chưa thành niên, ông bà đối với các cháu.
Về mặt khách quan của tội phạm:
Hành vi khách quan:
- Hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng thường được biểu hiện bằng việc không chịu đóng góp tiền, tài sản để cấp dưỡng mặc dù có khả năng thực tế để thực hiện nghĩa vụ đó.
- Nghĩa vụ cấp dưỡng là nghĩa vụ phát sinh theo quy định của pháp luật, tức là do quan hệ hôn nhân và gia đình nên phát sinh nghĩa vụ này. Người có nghĩa vụ cấp dưỡng phải có khả năng cấp dưỡng mà cố tình không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng thì hành vi mới bị coi là tội phạm.
- Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng là có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật và có khả năng cấp dưỡng nhưng tìm mọi cách trốn tránh việc cấp dưỡng (bỏ trốn, giấu địa chỉ, cố tình dây dưa việc cấp dưỡng), khi người được cấp dưỡng yêu cầu hoặc đã có quyết định của Tòa án buộc phải cấp dưỡng nhưng không cấp dưỡng.
- Nếu có nghĩa vụ nhưng không có khả năng thực hiện được nghĩa vụ cấp dưỡng thì không phải là hành vi phạm tội. Người được cấp dưỡng theo quy định của pháp luật nhưng có khả năng tự đảm bảo cuộc sống, có tài sản riêng, không cần cấp dưỡng mà người có nghĩa vụ cấp dưỡng không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cũng không bị coi là tội phạm.
- Người không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng phải chịu trách nhiệm hình sự khi trước đó đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm tức là trước đó đã có lần từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng đã bị xử phạt hành chính bằng một trong những hình thức xử lý hành chính khác theo quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính và chưa hết thời hạn được coi là chưa bị xử lý hành chính, nay lại có hành vi từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng. Nếu trước đó người phạm tội tuy có bị xử lý hành chính, nhưng về hành vi khác không phải hành vi trên thì không cấu thành tội phạm này.
Hậu quả: Một trong những điều kiện để truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng đó là yêu cầu hậu quả nghiêm trọng xảy ra. Việc từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng đã gây hậu quả nghiêm trọng (tức là làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khoẻ như: ốm đau, bệnh tật…). Trong trường hợp chưa gây hậu quả nghiêm trọng thì người vi phạm phải đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
- Lỗi: Người phạm tội thực hiện hành vi từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng là do cố ý, tức là người phạm tội nhận thức rõ nghĩa vụ cấp dưỡng nhưng cố tình từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng.
Tuy nhiên, tội phạm là tội xâm phạm quan hệ gia đình, nên thực tế có nhiều trường hợp người phạm tội không nhận thức rõ nghĩa vụ của mình nên đã từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, thậm chí một số người còn cho rằng mình không có nghĩa vụ cấp dưỡng mà nghĩa vụ đó là của người khác. Ví dụ: Con gái đã đi lấy chồng mà không có nghĩa vụ đối với bố mẹ đẻ nên không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng khi bố mẹ đẻ không còn khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình.
Hình phạt:
Người trốn tráng nghĩa vụ cấp dưỡng thỏa mãn các dấu hiệu của cấu thanh tội trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm
Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với bạn!
Khuyến nghị
-
- LSX là thương hiệu hàng đầu về dịch vụ luật sư tranh tụng tại Việt Nam
- Nội dung tư vấn pháp luật mà LSX cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo. Để có những những tư vấn rõ ràng và cụ thể hơn, hãy liên hệ với chúng tôi ngay
