Việc sử dụng tác phẩm không phải xin phép đang ngày càng có nhu cầu lớn và được đưa vào các lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, để tránh tình trạng vướng vào các rắc rối không đáng có, chúng ta cần nắm rõ pháp luật quy định như thế nào về các trường hợp này?
Căn cứ pháp lý
Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009
Nội dung tư vấn
1. Quy định pháp luật về trường hợp sử dụng tác phẩm không cần xin phép
Trước hết, các tác phẩm được sử dụng mà không phải xin phép tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm là những tác phẩm đã được công bố. Và theo Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 thì có hai điều luật quy định về các trường hợp sử dụng tác phẩm mà không phải xin phép là: Điều 25 về Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao; Điều 26 về Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép nhưng phải trả tiền nhuận bút, thù lao
Xem thêm: Thủ tục đăng ký bản quyền tác giả
2. Trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, trả tiền nhuận bút, thù lao
Tại khoản 1 Điều 25 quy định về trường hợp này bao gồm:
“a) Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân;
b) Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình;
c) Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu;
d) Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại;
đ) Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu;
e) Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hoá, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào;
g) Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy;
h) Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó;
i) Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;
k) Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng.”
Việc người dùng muốn sử dụng tác phẩm cho các trường hợp trên thì sẽ không phải xin phép hay phải trả tiền nhuận bút, thù lao cho tác giả hoặc chủ sở hữu. Tuy nhiên, việc sao chép thì chỉ được sao chép MỘT bản cho các mục đích về nghiên cứu, giảng dạy. Và không áp dụng đối với tác phẩm kiến trúc, tác phẩm tạo hình, chương trình máy tính.
Bên cạnh đó, khi sử dụng tác phẩm phải đảm bảo sẽ không làm ảnh hưởng đến các hoạt động khai thác tác phẩm, không gây phương hại đến quyền của tác giả, cũng như chủ sở hữu quyền tác giả. Đồng thời phải thông tin về tên tác giả, nguồn gốc và xuất xứ của tác phẩm khi sử dụng.
3.Trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép nhưng phải trả tiền nhuận bút, thù lao
3.1. Sử dụng có mục đích lợi nhuận
Trong trường hợp này thì khi cá nhân, tổ chức sử dụng tác phẩm có nhằm mục đích lợi nhuận thì phải trả tiền nhuận bút, thù lao dù không phải xin phép. Khoản 1 Điều 26 ghi rõ:
“Tổ chức phát sóng sử dụng tác phẩm đã công bố để phát sóng có tài trợ, quảng cáo hoặc thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào không phải xin phép, nhưng phải trả tiền nhuận bút, thù lao cho chủ sở hữu quyền tác giả kể từ khi sử dụng. Mức nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác và phương thức thanh toán do các bên thoả thuận; trường hợp không thỏa thuận được thì thực hiện theo quy định của Chính phủ hoặc khởi kiện tại Toà án theo quy định của pháp luật.”
3.2. Sử dụng không có mục đích lợi nhuận
Tuy nhiên, vẫn có trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố để phát sóng nhưng không có tài trợ, quảng cáo hoặc không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào không phải xin phép, nhưng phải trả tiền nhuận bút, thù lao cho chủ sở hữu quyền tác giả kể từ khi sử dụng theo quy định của Chính phủ.
Và các trường hợp trên phải trả tiền nhuận bút, thù lao sẽ không được áp dụng đối với tác phẩm điện ảnh.
Cũng như để đảm bảo các quyền tác giả thì khi sử dụng người dùng không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm, không gây phương hại đến các quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; phải thông tin về tên tác giả; phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm.
Hy vọng bài viết trên góp phần giúp các bạn tham khảo và hiểu thêm về vấn đề! Để biết thêm chi tiết và được tư vấn kịp thời, vui lòng liên hệ LSX qua hotline: 0833102102
