Hiện nay quyền xác định lại giới tính là một vấn đề đang được sự quan tâm rất lớn từ xã hội đặc biệt là những người bị khuyết tật bẩm sinh về giới tính hoặc giới tính chưa được định hình chính xác. Tuy nhiên đây vẫn là một quyền nhân thân khá mới ở Việt Nam và thực tiễn áp dụng vẫn còn nhiều vấn đề cần bàn luận. Hãy cùng Luật Sư X tìm hiểu vấn đề: “Quyền xác định lại giới tính.”
Căn cứ pháp lý
- Luật bình đẳng giới năm 2006.
- Nghị định số 88/2008/NĐ-CP
Khuyết tật bẩm sinh về giới tính là gì
Theo quan niệm truyền thống thì có hai giới tính đó là nam và nữ. Pháp luật Việt Nam và hầu hết các nước trên thế giới chỉ thừa nhận giới tính là nam và nữ. Khoản 1 Điều 2 Nghị định số 88/2008/NĐ-CP quy định. “Khuyết tật bẩm sinh về giới tính là những bất thường ở bộ phận sinh dục của một người ngay từ khi mới sinh ra, biểu hiện ở một trong các dạng như nữ lưỡng giới giả nam, nam lưỡng giới giả nữ hoặc lưỡng giới thật”. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới khuyết tật bẩm sinh về giới tính.
Vấn đề quyền xác định lại giới tính
Bộ luật Dân sự năm 2015 đã có bước tiến mới khi lần đầu tiên quy định một điều luật riêng về quyền chuyển đổi giới tính. Điều 37 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:
“Việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật. Cá nhân đã chuyển đổi giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi theo quy định của Bộ luật này và luật khác có liên quan”.
Quy định này nhằm cụ thể hóa nguyên tắc bình đẳng trong quan hệ dân sự; kịp thời tạo cơ chế pháp lý để thực hiện bảo vệ quyền, lợi ích có liên quan của người chuyển đổi giới tính. Bộ Y tế là cơ quan được giao nhiệm vụ nghiên cứu; đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật về chuyển đổi giới tính. Trong khi đó, khoản 1 Điều 4 Nghị định số 88/2008/NĐ-CP quy định. “Nghiêm cấm thực hiện việc chuyển đổi giới tính đối với những người đã hoàn thiện về giới tính”.
Điều kiện để có quyền xác định lại giới tính
Điều 36 BLDS năm 2015 quy định cá nhân có quyền xác định lại giới tính. Xác định lại giới tính là một quyền nhân thân của cá nhân; là việc can thiệp y học của cơ quan chuyên môn có thẩm quyền nhằm làm rõ giới tính; trả lại giới tính thực cho cá nhân khi người này bị khuyết tật bẩm sinh; hoặc chưa định hình chính xác về giới tính của mình.
Như vậy, điều kiện để việc xác định lại giới tính là chỉ những cá nhân nào rơi vào một trong hai trường hợp là bị khuyết tật bẩm sinh về giới tính; hoặc chưa định hình chính xác về giới tính thì mới có quyền xác định lại giới tính; còn những người đã hoàn thiện về giới tính thì không đặt ra quyền này.
Đây là một quyền nhân thân có điều kiện. Điều này thể hiện ở chỗ, một người chỉ được quyền yêu cầu xác định lại giới tính khi họ có khuyết tật bẩm sinh về giới tính; hoặc giới tính chưa được định hình chính xác. Khi đáp ứng được một trong hai điều kiện trên họ mới có quyền yêu cầu y học xác định lại giới tính cho mình.
Như vậy, xác định lại giới tính không đồng nghĩa với việc thay đổi giới tính một cách tùy tiện; mà chỉ trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Điều này hoàn toàn phù hợp với truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc ta; và tình hình phát triển kinh tế – xã hội nước ta hiện nay.
Nguyên tắc quyền xác định lại giới tính
Thứ nhất, bảo đảm mỗi người được sống đúng giới tính của mình.
Thứ hai, việc xác định lại giới tính phải được tiến hành trên nguyên tắc tự nguyện; khách quan; trung thực; khoa học và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc đã xác định lại giới tính.
Thứ ba, giữ bí mật về các thông tin liên quan đến người được xác định lại giới tính; trừ trường hợp có văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu cung cấp hồ sơ phục vụ cho kiểm tra; thanh tra; điều tra; truy tố và xét xử liên quan đến việc xác định lại giới tính.
Hậu quả pháp lý của việc xác định lại giới tính
Cá nhân sau khi được xác định lại giới tính có thể phát sinh; thay đổi hay chấm dứt một số quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm trong một số trường hợp sau:
– Người sau khi được xác định lại giới tính được cải chính hộ tịch
– Người sau khi được xác định lại giới tính có quyền được thay đổi họ, tên của mình
– Người sau khi được xác định lại giới tính được xây dựng gia đình; nhận con nuôi theo quy định của pháp luật
– Người được xác định lại giới tính sẽ dẫn tới sự thay đổi trong một số quyền và nghĩa vụ dân sự
– Người sau khi được xác định lại giới tính vẫn được đảm bảo các quyền về thừa kế; quan hệ với con cái…
Thông tin liên hệ
Trên đây là quan điểm của Luật sư X. Để biết thêm thông tin chi tiết vui lòng liên hệ qua hotline: 0833 102 102. Hoặc qua các kênh sau:
Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux
Câu hỏi thường gặp
Thực hiện việc xác định lại giới tính khi chưa được phép của Bộ Y tế; Sở y tế tỉnh, thành phố thuộc Trung ương.
Tiết lộ thông tin về việc xác định lại giới tính của người khác.
Phân biệt đối xử với người đã xác định lại giới tính.
Như vậy, với quy định chặt chẽ của BLDS và các văn bản hướng dẫn thi hành; sẽ góp phần đảm bảo quyền của người bị khuyết tật bẩm sinh về giới tính; giới tính chưa được định hình chính xác cũng như đảm bảo được sự ổn định trật tự xã hội.
Đối với người đã sang Thái Lan chuyển đổi giới tính; pháp luật Việt Nam công nhận giới tính mới của họ với đầy đủ các quyền nhân thân.
Trong những năm qua mọi người đã nhìn nhận và dường như không còn có thái độ kỳ thị với người chuyển giới nữa. Điều này cũng được pháp luật quy định tại Điều 36 Bộ luật dân sự 2015.
