Trong thời đại công nghệ phát triển, các tác phẩm văn hóa nghệ thuật được truyền tải rộng rãi đến công chúng thông qua internet và công nghệ khác, đi kèm đó là việc mọi người có thể sao chép, làm lại tác phẩm đó. Một trong những hình thức phổ biến tạo nên một tác phẩm khác từ tác phẩm gốc mà chúng ta hay gặp và được pháp luật là tác phẩm phái sinh. Vậy tác phẩm phái sinh là gì?
Căn cứ:
Luật sở hữu trí tuệ 2005
Nghị định 131/2013/NĐ-CP
Nội dung tư vấn
1. Tác phẩm phái sinh là gì?
Theo Khoản 3 Điều 2 Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật quy định tác phẩm phái sinh là “Các tác phẩm dịch, mô phỏng, chuyển thể nhạc và các chuyển thể khác từ một tác phẩm văn học nghệ thuật đều được bảo hộ như các tác phẩm gốc mà không phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm gốc.”
Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì lại định nghĩa tác phẩm phái sinh như sau “Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.”
Công ước Berne cũng như Luật Sở hữu trí tuệ 2005 không định nghĩa tác phẩm phái sinh là gì mà chỉ liệt kê những tác phẩm nào sẽ được xem là tác phẩm phái sinh, cụ thể gồm bảy loại tác phẩm sau:
- Tác phẩm dịch là tác phẩm chuyển tải trung thực nội dung của một tác phẩm từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Có nghĩa là thể hiện một tác phẩm bằng một ngôn ngữ khác với ngôn ngữ của tác phẩm gốc.
- Tác phẩm phóng tác là tác phẩm phỏng theo một tác phẩm đã có nhưng có sự sáng tạo về nội dung, tư tưởng,… làm cho nó mang sắc thái hoàn toàn mới.
- Tác phẩm cải biên có nghĩa là việc tạo ra một tác phẩm âm nhạc bằng việc thêm những yếu tố sáng tạo mới vào tác phẩm sẵn có.
- Tác phẩm chuyển thể có nghĩa là việc dùng tác phẩm gốc và thay đổi hình thức thể hiện bằng việc chuyển tác phẩm đó thành một vở kịch hay một bộ phim mà không thay đổi cốt truyện hoặc chủ đề.
- Tác phẩm biên soạn là thu thập, chọn lọc các tài liệu liên quan đến đề tài khoa học hoặc công trình nghiên cứu để viết thành bài hoặc viết thành sách theo chủ đề nhất định.
- Tác phẩm chú giải là tác phẩm giải thích, làm rõ nghĩa một số nội dung trong tác phẩm khác.
- Tác phẩm tuyển chọn là tác phẩm dựa trên sự tập hợp, chọn lọc, sắp xếp những tác phẩm đã tồn tại theo những tiêu chí nhất định.
Theo đó thì những tác phẩm được hình thành từ một tác phẩm gốc có sẵn và thuộc một trong các thể loại kể trên thì mới được xem là một là tác phẩm phái sinh. Ngoài ra, nếu như một tác phẩm văn học, nghệ thuật sẽ được pháp luật bảo hộ về quyền tác giả ngay từ khi nó sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký thì tác phẩm phái sinh chỉ được pháp luật bảo hộ nếu như không gây phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm được dùng làm tác phẩm phái sinh, cụ thể Luật Sở hữu quy định như sau:
Điều 14. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả
… 2. Tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ theo quy định tại khoản 1 Điều này nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.
Mặc khác, cá nhân, tổ chức muốn làm tác phẩm phái sinh thì cần phải có sự đồng ý của tác giả, người sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được làm tác phẩm phái sinh, ngoại trừ trường hợp làm chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị. Hành vi làm tac phẩm phái xin mà không có sự đồng ý của tác giả, người sở hữu quyền tác giả cũng là một trong những hành vi bị Luật Sở hữu trí tuệ nghiêm cấm và hành vi này sẽ được xem là hành vi xâm phạm quyền tác giả:
Điều 28. Hành vi xâm phạm quyền tác giả
… 7. Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp quy định tại điểm i khoản 1 Điều 25 của Luật này.
Tuy nhiên, tổ chức, cá nhân làm tác phẩm phái sinh chỉ phải xin phép tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm gốc khi tác phẩm này còn trong thời gian bảo hộ, nếu hết thời gian bảo hộ thì người làm tác phẩm phái sinh không cần phải có sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Thời gian bảo hộ quyền tác giả của một tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học được tính như sau:
- Đối với tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm khuyết danh có thời hạn bảo hộ là bảy mươi lăm năm, kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu tiên
- Đối với tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng chưa được công bố trong thời hạn hai mươi lăm năm, kể từ khi tác phẩm được định hình thì thời hạn bảo hộ là một trăm năm, kể từ khi tác phẩm được định hình
- Đối với những tác phẩm còn lại thì có thời hạn bảo hộ là suốt cuộc đời tác giả và năm mươi năm tiếp theo năm tác giả chết; trường hợp tác phẩm có đồng tác giả thì thời hạn bảo hộ chấm dứt vào năm thứ năm mươi sau năm đồng tác giả cuối cùng chết
2. Làm tác phẩm phái sinh trái phép bị xử lý như thế nào?
Hành vi làm tác phẩm phái sinh mà không xin phép tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm gốc là hành vi bị nghiêm cấm. Và nếu như cá nhân, tổ chức vẫn cố tình thực hiện thì sẽ bị pháp luật xử lý và cụ thể theo Nghị định 131/2013/NĐ-CP như sau:
Điều 12. Hành vi xâm phạm quyền làm tác phẩm phái sinh
1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
2. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường mạng và kỹ thuật số đối với hành vi quy định tại Khoản 1 Điều này.
Theo đó, cá nhân, tổ chức làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả thì sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 – 10.000.000 đồng và còn bị buộc phải dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm trên mọi phương tiện thông tin đại chúng.
Hy vọng bài viết hữu ích với người đọc!
Khuyến nghị
- LSX là thương hiệu hàng đầu về luật sư sở hữu trí tuệ tại Việt Nam
- Nội dung tư vấn pháp luật mà LSX cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo. Để có những những tư vấn rõ ràng và cụ thể hơn, hãy liên hệ với chúng tôi ngay
Để biết thêm thông tin chi tiết về dịch vụ của Luật Sư X, hãy liên hệ: 0833102102
