Thế chấp một tài sản tại nhiều ngân hàng được không?

Căn cứ:

• Bộ luật dân sự 2015
• Nghị định 163/2006/NĐ-CP

Nội dung tư vấn

Thế chấp là một trong những biện pháp bảo đảm mà pháp luật cho phép các bên trong giao dịch dân sự được dùng để bảo đảm cho giao dịch của mình. Và thế chấp cũng là việc thỏa thuận của các bên trong quá trình ký kết hợp đồng mà bên có nghĩa vụ bảo đảm rằng mình sẽ thực hiện nghĩa vụ, nếu không hoàn thành nghĩa vụ đó thì sẽ dùng chính tài sản của mình để xử lý. Khác với cầm cố, tài sản thế chấp vẫn được bên thế chấp cầm, giữ. Thay vào đó, bên thế chấp phải giao các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu cho bên nhận thế chấp. 

Điều 317: Thế chấp tài sản. 1. Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp).

2. Tài sản thế chấp do bên thế chấp giữ. Các bên có thể thỏa thuận giao cho người thứ ba giữ tài sản thế chấp.

2. Có được thế chấp một tài sản tại nhiều ngân hàng hay không?

Như đã nói ở trên, thế chấp là một biện pháp bảo đảm trong việc thực hiện nghĩa vụ dân sự. Mà Bộ luật Dân sự 2015 cho phép một tài sản có thể được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ dân sự, nên một tài sản có thể được thế chấp tại nhiều ngân hàng. Tuy nhiên, để có thể được thế chấp một tài sản tại nhiều ngân hàng thì các phải đảm bảo điều kiện do Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:

Điều 296. Một tài sản dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ

1. Một tài sản có thể được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ, nếu có giá trị tại thời điểm xác lập giao dịch bảo đảm lớn hơn tổng giá trị các nghĩa vụ được bảo đảm, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

2. Trường hợp một tài sản được bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ thì bên bảo đảm phải thông báo cho bên nhận bảo đảm sau biết về việc tài sản bảo đảm đang được dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ khác. Mỗi lần bảo đảm phải được lập thành văn bản.

Theo đó, điều kiện để có thể thế chấp một tài sản tại nhiều ngân hàng là:

• Tại thời điểm xác lập giao dịch vay thì tài sản phải có giá trị lớn hơn tổng các khoản vay thế chấp tài sản này, trừ khi các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật quy định  có thể dùng tài sản có giá trị thấp hơn hoặc bằng tổng các khoản vay
• Thông báo cho bên nhận thế chấp biết về việc tài sản này đang được dùng để thế chấp cho khoản vay khác và các giao dịch này phải được lập văn bản.

Sau khi đáp ứng hai điều kiện trên thì một tài sản có thể được dùng để thế chấp tại nhiều ngân hàng. Vậy trong trường hợp có một khoản vay đến hạn trả nhưng bên thế chấp không thể hoàn thành nghĩa vụ trả nợ thì ngân hàng có khoản vay đến hạn có được xử lý tài sản đang thế chấp hay không và nếu được xử lý thì quy trình xử lý như thế nào?

3. Cách xử lý tài sản được thế chấp tại nhiều ngân hàng khi có một khoản vay đến hạn:

Trong trường hợp này bởi vì có nhiều ngân hàng tham gia nhận thế chấp cùng một tài sản và thời gian thực hiện nghĩa vụ trả nợ tại mỗi ngân hàng khác nhau nên khi có một khoản nợ đến hạn mà bên thế chấp không có khả năng trả thì khi ngân hàng có khoản vay đến hạn xử lý tài sản thế chấp sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của các ngân hàng nhận thế chấp tài sản này, sẽ dẫn đến tranh chấp dân sự phát sinh. Để hạn chế tranh chấp xảy ra thì Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định về cách xử lý tài sản trong trường hợp như sau:

Điều 296. Một tài sản dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ 3. Trường hợp phải xử lý tài sản để thực hiện một nghĩa vụ đến hạn thì các nghĩa vụ khác tuy chưa đến hạn đều được coi là đến hạn và tất cả các bên cùng nhận bảo đảm đều được tham gia xử lý tài sản. Bên nhận bảo đảm đã thông báo về việc xử lý tài sản có trách nhiệm xử lý tài sản, nếu các bên cùng nhận bảo đảm không có thỏa thuận khác.

Trường hợp các bên muốn tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ chưa đến hạn thì có thể thỏa thuận về việc bên bảo đảm dùng tài sản khác để bảo đảm việc thực hiện các nghĩa vụ chưa đến hạn.

Theo đó, trong trường hợp này sẽ có 2 cách giải quyết sau:

Cách 1: Tất cả các khoản vay chưa đến hạn sẽ được xem như đến hạn trả nợ và các ngân hàng đã nhận thế chấp tài sản này sẽ cùng tham gia xử lý tài sản. Bên chịu trách nhiệm xử lý tài sản sẽ là ngân hàng có khoản vay đến hạn và khi xử lý tài sản thì bên ngân hàng phải thông báo cho các ngân hàng có liên quan và bên thế chấp, nếu không thông báo mà xảy ra thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại. Về phương thức xử lý thì các bên có thỏa thuận với nhau nếu như không thỏa thuận được hoặc không thỏa thuận thì sẽ dùng phương thức đấu giá tài sản để xử lý tài sản thế chấp. Và sau khi xử lý xong tài sản thì thứ tự thanh toán cho các ngân hàng sẽ theo Điều 308 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Điều 308. Thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận tài sản bảo đảm

1. Khi một tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ thì thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận bảo đảm được xác định như sau:

a) Trường hợp các biện pháp bảo đảm đều phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì thứ tự thanh toán được xác định theo thứ tự xác lập hiệu lực đối kháng;

b) Trường hợp có biện pháp bảo đảm phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba và có biện pháp bảo đảm không phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì nghĩa vụ có biện pháp bảo đảm có hiệu lực đối kháng với người thứ ba được thanh toán trước;

c) Trường hợp các biện pháp bảo đảm đều không phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì thứ tự thanh toán được xác định theo thứ tự xác lập biện pháp bảo đảm.

Việc thanh toán cho các ngân hàng sẽ được thực hiện như trên, ngoài ra thì các ngân hàng có thể thỏa thuận về việc thay đổi thứ tự thanh toán của nhau.

Cách 2: Bên ngân hàng nhận thế chấp có khoản vay chưa đến hạn và bên thế chấp đều mong muốn bên thế chấp tiếp tục thực hiện nghĩa vụ trả nợ thì các bên có thể thỏa thuận với nhau dùng tài sản khác để bảo đảm cho khoản vay. Ngân hàng có khoản vay đến hạn có thể xử lý tài sản theo thỏa thuận của mình với bên thế chấp và chỉ cần thông báo về việc xử lý tài sản thế chấp cho một mình bên thế chấp biết.

Như vậy, một tài sản có thể được thế chấp vay tại nhiều ngân hàng nhưng nó phải đảm bảo các điều kiện mà pháp luật quy định.

Hy vọng bài viết hữu ích cho bạn

Thông tin liên hệ Luật Sư X