So với Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009 thì ở Bộ luật Hình sự hiện hành năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 đã có nhiều quy định kế thừa, phát triển cả về nội dung và kỹ thuật làm luật. Một trong những quy định được Bộ luật Hình sự năm 2015 là quy định liên quan đến hoạt động kế toán trong các cơ quan nhà nước và ngoài nhà nước. Vậy kế toán giả mạo tài liệu bị phạt gì? Luật Sư X sau đây sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề trên như sau
Cơ sở pháp lý
- Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;
- Luật Kế toán năm 2015;
- Nghị định 41/2018/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập.
Nội dung tư vấn
1. Kế toán là gì? Kế toán làm giả mạo tài liệu kế toán có bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Theo quy định tại Khoản 8 Điều 2 Luật Kế toán năm 2015 thì kế toán được hiểu là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động.
BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) chưa có quy định riêng về hành vi vi phạm trong hoạt động kế toán. Các đối tượng vi phạm thường bị truy cứu về Tội tham ô tài sản hoặc Tội chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) có hiệu lực thi hành đã dành riêng một điều để quy định về Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng. Cụ thể, Điều 221 Bộ luật Hình sự năm 2015 thì hành vi vi phạm trong hoạt động kế toán có tội danh cụ thể là Tội vi phạm quy định về hoạt động về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.
2. Cấu thành tội phạm
2.1. Về mặt khách thể của tội phạm
Người thực hiện tội này xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của nhà nước. Cụ thể ở đây là xâm phạm quy định của nhà nước trong hoạt động kế toán.
2.2. Về mặt khách quan của tội phạm
Một người sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội danh này nếu thuộc một trong các trường hợp khi lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi sau đây:
- Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán;
- Dụ dỗ, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác cung cấp, xác nhận thông tin, số liệu kế toán sai sự thật;
- Để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị kế toán hoặc tài sản liên quan đến đơn vị kế toán;
- Hủy bỏ hoặc cố ý làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ theo quy định của Luật Kế toán;
- Lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên nhằm bỏ ngoài sổ kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị kế toán.
Hậu quả của hành vi là người phạm tội hậu quả nghiêm trọng mới phải chịu tội này. Cụ thể, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 dồng hoặc (ii) dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử lý vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
2.3. Về mặt chủ quan của tội phạm
Người thực hiện tội danh này với lỗi cố ý.
2.4. Về mặt chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội này là chủ thể đặc biệt. Ngoài quy định về tuổi và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hinh sự thì chủ thể phải là người nắm giữ chức vụ, quyền hạn trong lĩnh vực kế toán.
3. Hình phạt
Trong Điều 221 Bộ luật Hình sự năm 2015 có tổng cộng 04 khung hinh phạt, bao gồm 03 hình phạt chính và 01 hình phạt bổ sung. Cụ thể như sau:
– Khung hình phạt ở Khoản 1: Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý ký luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 01 đến 05 năm:
- Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán. Theo đó, người này hoặc tự mình hoặc ép buộc người khác không có sự tự ý thức để thực hiện hành vi giả mạo (giả mạo chữ ký, giả mạo thu chi…); khai man (khai không trung thực về các khoản chi tiêu và thanh toán của cơ quan); tẩy xóa tài liệu kế toán (sửa chữa số liệu, sửa chữa các khoản chi tiêu…).
- Dụ dỗ, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác cung cấp, xác nhận thông tin, số liệu kế toán sai sự thật. Dụ dỗ, thỏa thuận và ép buộc là hành vi người phạm tội thực hiện việc đưa ra lời hứa hẹn về lợi ích vật chất hoặc phi vật chất đối với người khác trên cơ sở tự nguyện hoặc áp bức họ phải thực hiện việc làm sai trong hoạt động kế toán.
- Để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị kế toán hoặc tài sản liên quan đến đơn vị kế toán.
- Hủy bỏ hoặc cố ý làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ quy định của Luật kế toán;
- Lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên nhằm bỏ ngoài sổ kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị kế toán.
– Khung hình phạt ở Khoản 2: Khoản 2 là cấu thành tội phạm tăng nặng của Khoản 1 Điều này. Ngoài những hành vi được quy định ở Khoản 1 Điều này thì người phạm tội còn phạm tội vào một trong những trường hợp sau đây:
- Vì vụ lợi: mục đích thực hiện hành vi phạm tội của người phạm tội là nhằm chiếm đoạt tài sản của cơ quan về để làm lợi cho bản thân. Lí do vụ lợi không chỉ làm lợi cho bản thân mà còn có thể làm lợi cho những người được hưởng lợi từ hành vi này của người phạm tội.
- Có tổ chức: Hành vi phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm. Theo đó, những người phạm tội có sự phân công và thỏa thuận từ trước rất rõ ràng. Có thể bao gồm những như sau: người chỉ huy đứng đầu, người thực hành hành vi phạm tội, người giúp sức và người xúi giục hành vi phạm tội.
- Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt: Thủ đoạn tinh vi xảo quyệt là thủ đoạn mà người phạm tội sử dụng những mánh khóe, cách thức gian dối hoặc thủ đoạn tương tự khác nhằm thực hiện hành vi phạm tội một cách kín đáo và phức tạp.
- Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.
– Khung hình phạt ở Khoản 3: Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
– Khung hình phạt ở Khoản 4: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
4. Có phải trong tất cả những trường hợp, người thực hiện hành vi giả mạo trong lĩnh vực kế toán đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Như đã phân tích ở trên, một người sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu họ đáp ứng đầy đủ cấu thành tội phạm của Điều 221 Bộ luật Hình sự năm 2015. Tuy nhiên, nếu họ không đáp ứng đầy đủ những yếu tố cấu thành tội phạm của tội này sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà chỉ phải chịu trách nhiệm xử lý vi phạm hành chính.
Tại Điều 8 Nghị định số 41/2018/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập thì kế toán có hành vi giả mạo trong hoạt động kế toán sẽ bị phạt như sau:
“Điều 8. Xử phạt hành vi vi phạm quy định về chứng từ kế toán
…
3. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Giả mạo, khai man chứng từ kế toán;”
Hy vọng bài viết trên hữu ích với bạn. Trân trọng!
Khuyến nghị
- LSX là thương hiệu hàng đầu về luật sư tranh tụng tại Việt Nam
- Nội dung tư vấn pháp luật mà LSX cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo. Để có những những tư vấn rõ ràng và cụ thể hơn, hãy liên hệ với chúng tôi ngay
