Cùng với sự phát triển của hoạt động thương mại; các tranh chấp thương mại cũng phát sinh như một lẽ tất yếu. Pháp luật cũng được ban hành để giải quyết những tranh chấp. Để giải quyết tranh chấp thương mại một cách công bằng nhất; đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật và quyền, lợi ích hợp pháp của các bên trong tranh chấp; Tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp được lựa chọn nhiều nhất. Tuy nhiên, quan điểm của đa số người Việt Nam đều không muốn đưa vụ việc ra Tòa án. Việc các bên đưa vụ việc ra Tòa án thường sẽ dẫn tới việc các bên không thể tiếp tục hợp tác với nhau nữa. Tuy nhiên, có một trường hợp Tòa án từ chối thụ lý tranh chấp thương mại. Đó là trường hợp thỏa thuận trọng tài. Vậy tại sao Tòa án từ chối thụ lý tranh chấp thương mại thỏa thuận trọng tài? Hãy cùng Luật sư X tìm hiểu qua bài viết sau:
Căn cứ pháp lý
Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015
Luật Thương mại năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2019)
Định nghĩa tranh chấp thương mại
Tranh chấp thương mại là mâu thuẫn, bất đồng hay xung đột về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình thực hiện hoạt động thương mại.
Đặc điểm tranh chấp thương mại
Tranh chấp thương mại có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, tranh chấp thương mại phát sinh từ các hoạt động thương mại. Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi. Bao gồm: mua bán hàng hóa; cung ứng dịch vụ; đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.
Thứ hai, chủ thể trong quan hệ tranh chấp thương mại chủ yếu là các thương nhân với nhau. Trong đó, có 3 trường hợp là: 2 chủ thể đều là thương nhân; 1 bên chủ thể là thương nhân, bên còn lại không phải là thương nhân; chủ thể không phải là thương nhân, chọn luật thương mại làm công cụ điều chỉnh.
Thứ ba, bản chất của tranh chấp thương mại là phản ánh các xung đột về lợi ích kinh tế, quyền và nghĩa vụ giữa các bên tranh chấp. Bởi tranh chấp thương mại gắn liền với các hoạt động mang tính nghề nghiệp liên quan đến các lợi ích kinh tế hướng đến tìm kiếm lợi ích. Vậy nên, xung đột giữa các bên tất yếu cũng vì tranh giành lợi ích kinh tế, quyền lợi về lợi ích kinh tế cho mình.
Yêu cầu trong tranh chấp thương mại
Theo đó, giải quyết tranh chấp thương mại là việc lựa chọn các hình thức, biện pháp thích hợp để tháo gỡ những mâu thuẫn, bất đồng; xảy ra giữa các bên chủ thể trong tranh chấp thương mại. Chính vì vậy, việc giải quyết tranh chấp thương mại cần thỏa mãn các yêu cầu sau:
- Quan hệ tranh chấp thương mại là quan hệ tự do; phải được giải quyết theo các nguyên tắc tự do ý chí. Quyền tự định đoạt của các bên phải được đảm bảo một cách cao nhất trong quá trình tố tụng.
- Xuất phát từ đặc thù của hoạt động thương mại. Việc giải quyết các tranh chấp thương mại phải đảm bảo nhanh chóng, dứt điểm và han chế tối đa sự gián đoạn của hoạt động kinh doanh; đảm bảo được uy tín, bí mật trong kinh doanh đồng thời đảm bảo hiệu quả thực thi.
- Tiết kiệm chi phí để giải quyết tranh chấp.
Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại
Trong việc giải quyết tranh chấp thương mại tồn tại 4 phương thức giải quyết tranh chấp: thương lượng; hòa giải; trọng tài; tòa án.
Trong đó, thương lượng là phương thức giải quyết tranh chấp duy nhất không có sự tham gia của bên thứ ba. Việc giải quyết tranh chấp sẽ do hai bên tự thực hiện, thỏa thuận và tự đưa ra phương án giải quyết tranh chấp.
Đặc biệt việc áp dụng phương thức giải quyết trọng tài là phương thức yêu cầu các bên trong tranh chấp đã có sự thỏa thuận từ trước hoặc sau khi có tranh chấp. Chính vì vậy, việc áp dụng phương thức giải quyết tranh chấp thương mại trọng tài cần có sự thỏa thuận của cả hai bên.
Điều kiện để thỏa thuận trọng tài có hiệu lực
Theo quy định tại Điều 5 Luật Trọng tài thương mại năm 2010; điều kiện để thỏa thuận trọng tài có hiệu lực bao gồm:
- Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.
- Trường hợp một bên tham gia thoả thuận trọng tài là cá nhân chết hoặc mất năng lực hành vi, thoả thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện theo pháp luật của người đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
- Trường hợp một bên tham gia thỏa thuận trọng tài là tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị phá sản, giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi hình thức tổ chức, thỏa thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
Tại sao Tòa án từ chối thụ lý tranh chấp thương mại thỏa thuận trọng tài
Việc Tòa án từ chối thụ lý tranh chấp thương mại thỏa thuận trọng tài bởi 2 lý do:
Thứ nhất, bắt nguồn từ bản chất của phương thức giải quyết tranh chấp trọng tài và tòa án. Theo đó; Tòa án sẽ thụ lý vụ việc khi có yêu cầu của một trong hai bên xảy ra tranh chấp. Trong khi đó; việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài có sự thỏa thuận và đồng ý của cả hai bên. Vậy nên, phương thức này sẽ được ưu tiên hơn so với trọng tài thương mại.
Thứ hai, do phương thức giải quyết tranh chấp trọng tài đã được hai bên thỏa thuận từ trước hoặc sau khi có tranh chấp xảy ra; trước cả khi một trong hai bên quyết định đưa vụ việc lên Tòa án. Vậy nên, phương thức này phải được ưu tiên hơn so với tòa án.
Thứ ba, để tránh sự chồng chéo về thẩm quyền trong việc giải quyết tranh chấp trọng tài. Bởi sau khi có tranh chấp phát sinh; sẽ có nhiều chủ thể có thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Nếu trường hợp không quy định Tòa án không được thụ lý tranh chấp thương mại thỏa thuận trọng tài; sẽ phát sinh trường hợp cả trọng tài và tòa án đều có thẩm quyền giải quyết.
Có thể bạn quan tâm:
- Tranh chấp trong giao kết hợp đồng thương mại điện tử xử lý thế nào?
- Ưu nhược điểm của các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại
- Những phương thức giải quyết tranh chấp thương mại
Thông tin liên hệ
Trên đây là quan điểm của Luật sư X về vấn đề “Tại sao Tòa án từ chối thụ lý tranh chấp thương mại thỏa thuận trọng tài”. Để biết thêm thông tin chi tiết hoặc giải đáp những vấn đề pháp lý khó khăn; vui lòng sử dụng dịch vụ tư vấn pháp luật hoặc liên hệ hotline: 0833.102.102.
Câu hỏi thường gặp
Phán quyết của trọng tài mang tính chất chung thẩm vì trọng tài không được tổ chức theo cơ cấu như tòa án. Trọng tài chỉ là một cơ quan, tổ chức, cá nhân được hai bên tranh chấp lựa chọn để giải quyết tranh chấp. Vậy nên trọng tài sẽ không có sự phân cấp trong xét xử như tòa án.
Việc quy định như vậy không ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các bên trong tranh chấp bởi: các bên trong tranh chấp có thể yêu cầu Tòa án tuyên phán quyết của Trọng tài vô hiệu. Bên cạnh đó, việc quy định phán quyết của trọng tài mang tính chất chung thẩm sẽ giúp trọng tài có trách nhiệm hơn đối với phán quyết của mình.
